Dişhekimi Klinik Yardımcısının Önemi

Dişhekimi klinik yardımcısı kaliteli bir ağız sağlığı hizmeti verilmesinde dişhekiminin etkinliğini arttıran en önemli üyelerden biridir. Başarılı bir dişhekimliği pratiği dişhekimi ve klinik yardımcının bir takım olarak paylaşımcı çalışması ile gerçekleşir.

Türkiye’de diş hekimi klinik yardımcılarının çoğu muayenehanelerde dişhekimlerinin kendi özel çabasıyla yetişmektedir. Eğitim almış dişhekimi klinik yardımcıları çok az sayıda olup, bunların eğitimi lise eğitiminden sonra iki yıllık ön lisans düzeyinde olan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarında Ağız ve Diş Sağlığı Programlarında verilmektedir. Dişhekimi klinik yardımcılarının muayenehanelerdeki görevleri ve bu görevlerin kapsamı ise yanında çalıştığı dişhekimine, yeteneğine ve çalışma süresine bağlı olarak değişebilmektedir. Aslında muayenehane ortamında çok fazla yapılacak görev olmasına rağmen dişhekimleri klinik yardımcılarını en etkili nasıl kullanabileceklerini farkında olmadıkları ve güven duygusunun eksikliğinden dolayı genelde muayanehanelerde klinik yardımcılar dişhekimlerinin istekleri doğrultusunda belirledikleri şeyleri yapabilmektedir. Pekçok dişhekimi hasta tedavisi sırasında malzeme hazırlatma, aletleri getirme gibi işlerde yardımcılarını kullansa bile genelde çok az dişhekimi asiste edilme gibi alanlarda yardımcılaryla birlikte çalışmaktadır. Ayrıca dişhekimlerinin öğrencilik yıllarından itibaren yalnız çalışmaya alışık olmaları ve her şeyi kendilerinin yapmaya yönelmeleri (dişhekiminin telefonlara doğrudan kendisinin yanıt vermesi, randevu vermesi vb.) dişhekimi yardımcılarının kliniklerde etkili bir şekilde kullanılmasını da engellemektedir. Bu yüzdende dişhekimliği mesleğinin takım işi olduğu, dişhekimi klinik yardımcısının bu takımın en önemli üyelerinden biri olduğu, dişhekimi klinik yardımcılığının aslında bir meslek olduğu, bunun içinde eğitimler alınması gerektiği ve etkili bir dişhekimi yardımcısının kliniklerde ne gibi yararlar sağlayabileceği uzun yıllarca düşünülmemiştir.

Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi Türkiye ‘de de dişhekimliğinde pratik uygulamalar özellikle implant cerrahisininde çok fazla uygulanmaya başlamasıyla birlikte göze çarpacak şekilde değişikliğe uğramıştır. Dental cerrahide kullanılan ekipmanlar, Hepatit ve HIV infeksiyonları ve dişhekimliğinde civa gibi tehlikeli maddelerin kullanımı sağlık ve güvenlik yöntemlerinin farkına varılmasını sağlamıştır. Bunun dışında hastaların talepleri ve beklentileri artmaya başlamış ve dişhekimleride gittikçe daha başarılı bir dişhekimliği pratiği yapmak istemeye başlamışlardır. Tüm bunlar Türkiye’ de dental takım kavramının çok sık kullanır hale getirmiş ve dişhekimi klinik yardımcılarının da önemini arttırmıştır.

Başarılı bir muayenehanecilik ve hasta memnuniyetinin artmasında klinik personelinin etkili ve yerinde kullanılması çok önemlidir. Pek çok dişhekimi klinik yardımcısı işlerinden yeterince tatmin olmadıklarından ve önem verilmediklerini düşündüklerinden yeni bir iş arama yoluna gitmektedir. Bu yüzden kliniklerde çalışan dişhekimi yardımcıları de çok sık olarak değişmekte ve buda kliniklerde ki başarıyı etkilemektedir. Dişhekimi olarak, bize göre, hastalarımızın çoğu sağladığımız dişhekimliği hizmetlerinden memnun ve hatta akrabalarına ya da arkadaşlarına bizi önermektedir. Bir hastanın gerekçe göstermeden tedaviyi bırakması çok nadir olmakta, ama genel olarak değerlendirildiğinde muayenehaneniz gayet iyi işlemekte, bu yüzden siz de sunduğunuz dişhekimliği hizmetinden memnunsunuzdur. Ancak burada unutmamanız gereken memnuniyet ile ilgili dişhekimlerinin değil, daha çok hastaların fikirlerinin önemli olduğudur. En memnun hastanızın bile size söyleyemediği, ama gözüne ilişen ve geliştirilmesini istediği bazı konular bulunabilir. Dişhekimliği kliniğinden içeriye girildiğinde ferahlık, temizlik ve rahatlık hissi, klinikte hijyen konusunda kaygı yaratacak herhangi bir nedenin bulunmaması hastada güven oluşturulmasında en önemli etkenler arasındadır. Dişhekimi klinik yardımcı personeli, hastaların rahat ettiği huzurlu ve güvenli bir ortamın hazırlanmasında önemli ve etkili bir rol oynar. Ayrıca yanınızda çalışan yardımcının telefona cevap verirken kullandığı kelimeler ve ses tonu, hastaların sorularını yanıtlarken aldığı tavır, gösterdiği sabır ve nezaket hastaların verilen dişhekimliği hizmetinden memnun olmasını kolaylaştırmaktadır. Bunun aksine, çalışanların özel sorunlarını hastalarla konuşmaları, hastalara hitap ederken teyze, amca gibi kelimeler kullanmaları, bakımsız ve kirli görünmeleri ve marjinal kıyafet veya takılar kullanmaları hastaların tedirginliğini artırmaktadır Örneğin bir telefonda dahi hastaya nasıl hitap edileceği, bir hastayı karşılama, kayıt tutma bile eğitim gerektirir. Artık başarılı bir dişhekimliği pratiği için, her hastaya ait sorunları tek tek bilen, becerikli, bir diplomat gibi çözümler üreten, dişhekiminin sağ kolu gibi olan ve değişmeyen bir yardımcı çok önemlidr.

Kliniklerde verimlilik artışı için Dental ergonomi önemli bir araçtır. Dental ergonomide 4 elli dişhekimliğini (dişhekimin 2 eli + yardımcının 2 eli) mutlaka etkili olarak kullanmak gereklidir. Dört elli dişhekimliğinin yararlarını hasta rahatlığının artması, hekim ve yardımcısının mental ve fiziksel yorgunluğunu azaltması, verimliliği arttırması, tedavi sırasında zaman tasarrufu sağlaması, tam verimle daha az zamanda ve daha çok hasta tedavi edilebilmesi olarak sıralayabiliriz. Dört elli diş hekimliğinin temel ilkelerinde görevlerin belirlenmesi, gelişmiş planlama, tedavi ekibinin oturtulması, hareket tasarrufu önceden hazırlanmış tepsilerin kullanılması söz konusudur. Dental ergonomi sağlanması ve dört elli yaklaşım prensiplerinin gerçekleştirilmesi için yardımcı personelin bu konuda bilgili olması, yapılacak işlerin sırasını ve kullanılacak aletleri çok iyi bilmesi gerekir.

Dişhekimleri halen bir dişhekimi yardımcısından yakın destek alarak ve takım oluşturarak çalışmanın yararının farkına varamamışlardır. Bunun dışında dişhekimi ve klinik yardımcı arasında dental bir takım oluşturmak genelde zordur ve bir beceri ister. Dişhekimi olarak, karşılaşabileceğimiz mesleksel ve sağlık sorunlarını azaltmak, hasta memnuniyetini artırmak, başarılı bir dişhekimliği pratiği yapmak, verimliliği arttırmak, sık sık değişmeyen bir yardımcıyla çalışmak istiyorsak ve değişmez bir yardımcının olmamasından kaynaklanan sorunlarla karşılaşmak istemiyorsak takım olarak çalışmamız, bu şekilde çalışmanın getireceği avantajları anlamamız ve dişhekimi klinik yardımcısının bu takım içersindeki yerini ve görevlerini belirlememiz çok önemli ve gereklidir. Artık yanımızda çalışan dişhekimi klinik yardımcısının profesyonel olmasının ve mesleğiyle ilgili eğitimler almasınının da ne kadar önemli olduğunu farketmeliyiz.

Başarılı bir dental takım oluşturulmasındaki anahtar alanlar şöyledir:
• Klinik çersinde dental takımın nasıl çalışacağının belirlenmesi
• Takım içindeki her bireyin sorumluluklarının neler olduğunun saptanması
• Klinikte bir takım olarak daha etkili çalışma koşullarının sağlanması.
Dişhekimi klinik yardımcısının tanımı; dişhekiminin isteği ve kontrolü altında diş hekiminin tüm klinik çalışmaları için gerekli ortamı hazırlayacak, hasta tedavisi sırasında yardımcı olacak, bunun yanı sıra hasta kabulü ve laboratuvar çalışmaları alanlarında da sorumluluk alacak yardımcı personeldir.
Dişhekimi klinik yardımcısının takımdaki yeri:
• Dişhekiminin klinik çalışmaları için gerekli ortamı hazırlamak
• Hasta kabulu
• Laboratuvar çalışmalarını koordine etmek
Dişhekimi klinik yardımcısının sorumlulukları:
Sadece eğitim aldığı ve yanında çalıştığı dişhekimleri tarafından verilen görevleri üstlenmek, eğitim yetkinliği olmayan konularda görev almamak. Başarılı bir muayanehane de profesyonel dişhekimi klinik yardımcısının nitelik özellikleri;
1. Profesyonel görünüşe sahip olmalıdır; Sağlıklı görünüş, temiz ve bakımlı bir giyim (saçların geriye toplanmış olması, bakımlı tırnaklar, iyi hijyen, minimal mücevher gibi),uygun elbise (temiz ve ütülü uniforma, temiz ayakkabı, bakterilerden infeksiyon hastalıklardan korunmak için koruyucu gözlük, eldiven, maske).
2. Takım uyumu; Birlikte ve paylaşılarak her şey daha iyi başarılacağından takım çalışmasına uyum sağlamak.
3. Davranış biçimi; Sempatik, güleryüzlü, pozitif , eleştiriden kaçınan.
4. Vakfetmek; Mesleğin gerektirdiklerini isteyerek ve sıkılmadan yapan, mesleğini seven, bilgisini artırmayı isteyen.
5. Sorumluluk; Verilen görevleri yerine getiren, zamanında işyerine gelen ve çıkan, uyumlu ve paylaşımcı olan.
6. Gizlilik; Klinik içersindekileri dışarıya yansıtmayan, hasta ile ilgili hiçbir bilgiyi doktor haricinde kimse ile tartışmayan ve dışarıya yansıtmayan, hastayla ilgili bilgileri gizli tutan, ofisin dışında hastayla konuşmayan.
7. Personel kişiliği; Doğru zamanda doğru şeyi söyleyen, iyi dinleyici , iyi ilişkiler kuran, dürüst, kızgınlığını kontrol edebilen, dişhekimi yada hastayla tartışmayan, hastalarla ilişkilerde sabırlı ve merhametli, dişhekimi ve hastalara karşı saygılı olan.
Bir dişhekimi muayenehanesinde günlük çalışmada yardımcınızdan etkili bir şekilde yararlanmak için dikkat edilebilecek kimi anahtar sorular şöyle sıralanabilir:
• Yanlış yönlendirilmiş bir çabanız var mı? (Dişhekiminin telefonlara doğrudan kendisinin yanıt vermesi ve randevu vermesi vb.)
• Yetenekler uygun biçimde kullanılabiliyor mu?
• Siz ve yanınızda çalışanlar gün boyunca çok sayıda gereksiz iş yapıyor musunuz?
• Görev dağılımı belirsiz mi?
• Görevler eşit biçimde dağılmış mı?

Prof. Dr. Emel Derviş
İstanbul Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
Ağız ve Diş Sağlığı Programı Başkanı

dentalhabergazetesi