Doktorlar Haber Doktorların her şeyden haberi olacak
HABERTURK.COM BLOG / Ahmet Rasim Küçükusta yazdı
Türkiye’ de 10 sene öncesine göre sağlık alanında devrim niteliğinde değişiklikler oldu.
Anketler halkın yüzde 73’ ünün, Sağlıkta Dönüşüm Programı olarak adlandırılan bu değişikliklerden memnun olduğunu gösteriyor.
Vatandaş nasıl memnun olmasın ki:
- Doktora, hastaneye ulaşmak çok kolaylaştı.
- 112’yiaradığınızda ambulans dakikalar içinde kapınızda oluyor.
- Acildurumlarda sosyal güvencesi olmayanlar bile ücretsiz muayene ve tedavi olabiliyorlar.
- EskiSSK’ lı ve Bağ-Kur’ lulara önünden bile geçemedikleri üniversite hastanelerinin kapıları ardına kadar açıldı.
- Sağlıkkarnesi kalktı; muayene olmak, tetkik yaptırmak, ilaç almak için T.C. kimlik numarası yetiyor.
- Tomografi, anjiyo, ultrasonlar ve tahliller sadece doktorlar değil hastalar tarafından da isteniyor.
- Tümfilm ve tahliller bir kuruş ödemeden yaptırılıyor.
- Tekhekimin imzasıyla ilaç raporu alınabiliyor.
- Hastaistediği ilacı yazdırabiliyor.
- İlaçalmak için SSK eczanesinin önünde kuyrukta saatlerce beklenmiyor.
- Vatandaş canını sıkan bir durum olduğunda hemşireyi de doktoru da rahatça şikâyet edebiliyor; dava açması da çok kolay.
Hasta memnuniyeti neyi gösterir?
Bana göre “Hastaların yüzde 70’ den fazlasının sağlık hizmetlerinden memnun olması†o ülkede sağlık sisteminin başarılı olduğunun iyi bir göstergesi değildir.
Herhangi bir sağlık kurumuna başvuran “kişilerin†çoğunluğunun memnuniyeti sağlık hizmetleri çok kötü olsa da mümkündür.
Dikkat ettiniz mi bilmem; burada “hasta†sözünü kullanmadım. Çünkü bunların önemli bir kısmı zaten hasta değildir: Kimi ilaç yazdırmak için; kimi tansiyon ölçtürmek için; kimi muayene ücretsiz olduğu için; hatta kimi “canı sıkıldığı için†sağlık kuruluşuna başvurur.
Hasta olanların ekseriyetinin ise “lây-lây-lom hastalıkları†vardır: Bunlar soğuk algınlığı, boğaz ağrısı, ishal, hazımsızlık, midede yanma, baş ağrısı, hâlsizlik ve benzeri, kısa zamanda ilaca gerek olmadan kendiliğinden veya bazı basit tedbirlerle geçecek olan hastalıklardır.
Bu, ya aslında hasta olmayan ya da lay-lay-lom hastalıkları olan büyük çoğunluk “sağlık sistemi kötü de olsa†hastaneye ulaşımı, tetkik ve ilaca erişimi kolaylaştırarak, iyi otelcilik hizmeti sunarak memnun edilebilir.
Gerçek hasta oranı yüzde 20 kadar olabilir
Elimde bu konuda yapılmış bir araştırma yok ama genel bir hastane polikliniğine başvuranlar içinde gerçek manada doktor muayenesi ve tıbbi tedaviye ihtiyacı olanların, yani “gerçek hastaların†oranı ancak yüzde 20 kadar olabilir.
Asıl hasta memnuniyetini ve dolayısıyla da hekim başarısını da işte bu yüzde 20’ lik “gerçek hastalar†belirler.
İyi eğitim almış birinci basamak hekimler, bu gerçek hastaların yarısına onları çok iyi dinleyerek, ayrıntılı olarak sorgulayarak; titizlikle muayene ederek ve bazılarında kan sayımı, akciğer röntgeni, idrar tahlili gibi basit tetkikler yaptırarak teşhis koyar ve tedavi de edebilirler.
Yüzde 20’ nin diğer yarısının ise bir uzman (mesela bir kardiyolog, nörolog, dermatolog vb) tarafından görülüp değerlendirilmesi gerekir. Dolayısıyla gerçek hastanın doğru uzman hekime zamanında yönlendirilmesi de çok mühimdir.
Sağlık hizmetinde gerçek başarı nasıl anlaşılır?
Sağlık hizmetinde gerçek başarıyı ölçmek için öncelikle “lây-lây-lom hastalarla†hakikaten hasta olan ve mutlaka tedavileri icap eden “gerçek hastaların†kesin olarak ayırt edilmeleri icap eder.
Tedavileri gereken gerçek hastalarda ise tıbbi başarı için aşağıdaki kriterler çok önemlidir:
- Doğruteşhisin zamanında konması
- Teşhisinolabildiğince sadece fizik muayene ile konması
- Gereksiztetkik istenmemesi veya en az tetkikle yetinilmesi
- Tedavininmümkünse ilaçsız -mesela beslenme, egzersiz ve uykunun düzenlenmesi, sigaranın bırakılması gibi bir takım hayat tarzı değişiklikleriyle- yapılması
- İlaçtedavisi gerekiyorsa bunun mümkün olduğunca az ilaçla, en düşük dozlarla ve mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilmesi
- Enaz yan etkisi olan ilaçların seçilmesi
- Enucuz ilaçların tercih edilmesi
- İcapetmediği halde hastanede veya yoğun bakım bölümlerinde yatırılmamak
- Gerekli ameliyatın zamanında yapılması ve fakat boş yere de ameliyat yapılmaması
- Enaz komplikasyon oranına ulaşmak
- Uzman hekime sevkin gecikmeden zamanında yapılması
Gelelim neticeye
İster “lây-lây-lom hasta†ister “gerçek hasta†olsun, bu durumların farkında değildir ve olabilmesi de zaten mümkün değildir.
Doktora sıra beklemeden kolayca ulaşan, bolca tetkik yapılan, torba dolusu ilaç alan, aslında gerekmediği halde hastaneye veya yoğun bakıma yatırılan, ameliyat edilen, fuzuli konsültasyonlar yapılan hasta hele de cebinden para çıkmıyorsa “sağlık hizmetlerinin mükemmel olduğunu†sanır.
Amma velâkin, durum hiç de öyle değildir.
Bilmem anlatabildim mi?
